Morele
Rośliny
Pochodzenie i historia drzewka moreli
Morela (Prunus armeniaca) to drzewo owocowe, które pochodzi z Azji, a obecnie uprawiane jest w różnych regionach świata. Morele były uprawiane w Chinach już w III tysiącleciu p.n.e., a z Chin trafiły do Persji, skąd zostały sprowadzone do Europy w XV wieku przez kupców, popularność zdobyła swoimi smacznymi owocami.
Charakterystyka i odmiany moreli
Drzewa moreli to małe drzewka, osiągające zwykle wysokość do 5 metrów. Nieformowana korona drzewa przyjmuje zróżnicowane kształty i na ogół jest dość luźna. Liście moreli mają sercowaty lub owalny kształt z długim ogonem i wyciągniętym końcem. Drzewo moreli kwitnie zazwyczaj w połowie kwietnia, a kwiaty moreli są różowe i pachnące, ma pyszne owoce.
Owoce moreli są kuliste lub owalne, średniej wielkości ważące 30-70 g, o cienkiej i delikatnej skórce, w różnorodnej kolorystyce od żółtego do pomarańczowego lub czerwonego, zależnie od odmiany. Miąższ moreli jest pomarańczowy lub żółty, miękki, jędrny i soczysty, o słodko-kwaśnym smaku. Owoce zawierają dużo witaminy C, E, P, B1, a także karoten, błonnik i substancje mineralne. Poleca się je też dzieciom oraz osobom w ciąży.
Istnieją różnie odmiany moreli, różniących się między sobą kolorami, smakami, kształtami, terminami dojrzewania i wymaganiami klimatycznymi. Przykładowe odmiany to:
- Morela ‘Somo’,
- Morela ‘Daina’,
- Morela ‘Early Orange’,
- Morela ‘Wczesna z Moren’,
- Morela ‘Harcot’
Jakie wymagania ma morela
Morela najlepiej rośnie w ciepłych i słonecznych miejscach, osłoniętych przed wiatrem i mrozem, dobrze jest wybrać miejsce, gdzie nie zbiera się chłodne powietrze, nie są to drzewa odporne na niskie temperatury. Gleba przy uprawie moreli powinna być przepuszczalna i żyzna, o odczynie lekko kwaśnym, pH w zakresie 6,5-7. Drzewka moreli nie są wymagające pod względem dostępności wody, ale lekkie gleby dobrze jest wzbogacić dużą ilością próchnicy.
Uprawa i pielęgnacja
Sadzonki moreli sadzi się zwykle wczesną wiosną lub jesienią, ale warto wtedy obsypać korzenie kopczykami ziemi w celu ich ochrony. Sadzonki powinny być posadzone na głębokości głębszej niż były w szkółce, z której zostały zakupione. W dniu sadzenia, jeśli drzewko zostało wykopane z gruntu, dobrze jest skrócić przewodnik o około 40 cm, a pędy boczne o ⅓. Drzewka moreli wymagają regularnego przycinania, co służy zachowaniu wysokiej jakości owoców, termin ten przypada wczesną wiosną, najpóźniej do początku kwietnia. Robimy to w celu usunięcia chorych i uszkodzonych lub krzyżujących się gałęzi oraz w celu kształtowania korony, wycinamy także pędy rosnące pod ostrym kątem. Dodatkowo tnąc drzewko przed okresem wegetacji, pobudzamy je do wzrostu
Właściwości i zastosowanie
Smaczne owoce moreli są bogate w witaminę C, E, P, B1, PP, ponadto są bogate w karoten, potas oraz błonnik. Zawierają również flawonoidy i karotenoidy, które działają przeciwzapalnie i przeciwutleniająco. Owoce moreli są polecane dla osób z chorobami serca i chorobami układu pokarmowego, a także dla dzieci i kobiet w ciąży.
Owoce moreli są popularne w kuchni i wykorzystywane są w różnych potrawach - od deserów po dania mięsne. Są również często suszone, co przedłuża ich trwałość i czyni je łatwiejszymi w transporcie. Suszone morele są popularnym składnikiem ciast, deserów i musli.
Sadzonki moreli - gdzie i jak sadzić?
Morela najlepiej rośnie w ciepłych i słonecznych miejscach. W Polsce uprawia się przede wszystkim odmiany o wczesnym dojrzewaniu, ponieważ nasz klimat nie jest odpowiedni do uprawy odmian późno dojrzewających. Wymaga ona gleby przepuszczalnej, umiarkowanie wilgotnej, dobrze nagrzanej i zasobnej w składniki odżywcze. Morela jest bardzo wrażliwa na mróz, dlatego należy ją sadzić w miejscach osłoniętych przed wiatrem.
Po wybraniu odpowiednio nasłonecznionego stanowiska, które zapewni drzewku odpowiednią ilość słońca, wykopujemy dół na głębokość dwa razy większą niż system korzeniowy, w który wsadzimy sadzonkę. Dobrym pomysłem jest też sezon wcześniej docelowe miejsce posadzenia odpowiednio użyźnić.
Zbiór i przechowywanie owoców
W zależności od odmiany pierwsze owoce po posadzeniu zobaczymy już po 3-5 latach. Owoce dojrzewają zwykle w połowie lata, między lipcem a sierpniem, w zależności od odmiany i warunków klimatycznych. Będzie je trzeba zbierać wielokrotnie, ponieważ dojrzewają nierównomiernie. Owoce moreli najlepiej zbierać, gdy są dojrzałe, ale jeszcze twarde. Owoce dojrzewające na drzewie powinny mieć intensywny kolor i oddawać lekki zapach, będą też smaczne w smaku
Owoce moreli są dość delikatne i łatwo się psują, dlatego powinny być spożywane na bieżąco lub przechowywane w chłodnym miejscu. Świeże owoce można przechowywać przez kilka dni, w zależności od ich dojrzałości. Suszone morele mogą być przechowywane przez kilka miesięcy w suchym i chłodnym miejscu. Owoce moreli nie nadają się do transportu, są bardzo delikatnie i łatwo je uszkodzić.
Rozmnażanie moreli
Morele rozmnaża się przez okulizację lub szczepienie. W większości odmian moreli występuje zjawisko samopylności, co oznacza, że do zapylenia drzewa wystarczy pyłek pochodzący z kwiatów tego samego drzewa. Jednak posadzenie różnych odmian moreli kwitnących w tym samym czasie poprawi obfitość i jakość plonów.